10 Soruda FX İşlemleri
FX (Foreign Exchange) işlemi döviz alım satım işleminden ibarettir. FX işlemlerinin son yıllarda popüler olmasını sağlayan üç temel unsur bulunmaktadır. Bunlar bireysel yatırımcıların işlem yapmasına olanak sağlayan elektronik işlem platformları, düşük alım-satım farkı ile komisyonsuz işlem olanağı ve düşük bir teminat ile yüksek tutarlı pozisyon açabilmektir.
EUR/USD’de 1 lotluk alım yapmak demek 100.000 euro almak, 110.200 dolar satmak anlamına gelmektedir. Döviz bürosunda bu işlemi yapmak için elinizde 110.200 doların bulunması ve işlem sonrasında döviz bürosuna bu rakamı vererek 100.000 euro almanız gerekmektedir. Yani takas yükümlülüğü bulunmaktadır. FX işlemlerinde ise böyle bir yükümlülük bulunmamaktadır.
Bir paritede temel para birimi ve bir de karşı para birimi bulunur. Örneğimizdeki EUR/USD’de euro temel para birimi, dolar ise karşı para birimidir. Diğer bir örnek olarak USD/JPY’yi ele alırsak burada dolar temel para birimi, Japon Yeni ise karşı para birimidir.
FX işlemlerinde işlemler platform üzerinden gerçekleştirilmektedir. İşlemlerin gerçekleştirildiği bu platformda hesaplamaların gerçekleştirilebilmesi için tüm işlemlerin bir ortak para birimine çevrilmesi gerekmektedir. Hesabın para birimi bu işlevi görmektedir. ŞekerFX’te tüm hesapların temel para birimi dolardır.
FX’te açtığınız pozisyonun teminatını takip ederken temel para birimi cinsinden değerini izlersiniz. Buna göre örneğin EUR/USD’de alış yada satış yönlü pozisyon açtığınızda pozisyonu temel para birimi olan euro ile takip edersiniz. Yani 1 lot EUR/USD satmışsanız 100.000 euro satış pozisyonum var dersiniz. Bununla birlikte bu pozisyonunuzu platform dolara çevirerek izler. Yani platform, 100.000 euro pozisyonu dolara çevirerek; (1 Euro=1,1020 Dolar ise) 100.000*1,1020=110.200 dolar olarak takip eder. Ancak bu pozisyon için 110.200 doların tümünün hesabınızda bulunması gerekmez. Bu rakamın belirli bir oranının hesabınızda bulunması yeterlidir. Bu rakamın kaçta kaçının hesabınızda bulunması gerektiğini kaldıraç belirler. Örneğin hesabınızda 1’e 10 kaldıraç bulunuyorsa; başlangıç teminatınız 110.200 /10= 11.020 dolar olacaktır.
FX işlemlerinde kritik nokta pozisyon miktarını belirlerken temel para biriminin kullanılmasıdır. Dolayısıyla eğer karşı para biriminiz dolardan farklı ise, pozisyonunuz için gerekli olan başlangıç teminatı için temel para birimini yine dolara çevirmeniz gerekmektedir. Buna göre GBP/JPY’de açtığınız 1 lotluk pozisyonun teminatını hesaplamak için GBP/USD’nin değerini bilmeniz gerekmektedir. Eğer GBP/USD’nin değeri 1,2770 ise GBP/JPY’de açtığımız 100,000 Sterlinlik pozisyonu 127,700 dolara çeviririz. Bunun 10’da biri yani 127.700/10=12.770 doların teminat olarak hesabınızda bulunması gerekmektedir.
Aynı döviz bürosunda TL karşılığında dolar aldığımızda olduğu gibi FX işlemlerinde de karı hesaplamak için karşı para birimi kullanılır. Yani nasıl 268,000 TL karşılığında 26.80 TL’den 10,000 dolar aldığınızda karınızı TL’nin hareketine göre takip ederseniz, paritede de aynı işlemi gerçekleştirirsiniz. Buna göre USDTRY 26.80’den 26.90’a çıktığında 10,000 Dolarlık pozisyonunuz için 1,000 TL kar edersiniz. Yani karınızı TL cinsinden ölçersiniz. Paritelerde de durum aynıdır. Tek fark bu tutarı hesabın para birimine çevirmenizin gerekmesidir. Buradaki 1,000 TL karınızı hesabın para birimine yani dolara çevirdiğinizde 1,000 TL / 26.80=37.31 dolar kar etmiş olursunuz.
1 pip USDTRY için noktadan sonra 4. haneye tekabül etmektedir. Buna göre 1 standart lotta 1 piplik harekette elde edeceğiniz kar, USDTRY paritesinde 10 TL’dir. 10 TL / 26.80 = $ 0.3731, 1 pipte elde edeceğiniz kar olacaktır.
FX işlemlerinde yapılan işlem bir para birimini alıp diğerini satmaktır. Dolayısıyla bu işlemde aldığımız para biriminden faiz geliri elde edersiniz, sattığımız para biriminden ise faiz gideri maliyetiniz olur. Eğer aldığımız para biriminin faizi sattığımız para biriminin faizinden fazla ise bu gelir olarak hesabımıza aktarılır. Aksi durumda ise fark sizin için maliyet oluşturacaktır. Örnek olarak USDTRY’de 1 lotluk 26.80’den satış yönlü pozisyon aldığımızda Türk Lirası’nda pozisyon almış oluruz. Buna göre 2,680,000 TL alır, 100,000 dolar satmış oluruz. Burada 2,680,000 TL’nin gecelik getirisi (TL faizini %15 alırsak) 2,680,000 TL*(%15/365)=1101.36 TL olacaktır. Buna karşılık sattığımız 100,000 doların gecelik gideri (USD faizini %5 alırsak) 100,000$*(%5/365)=13.69 $ olacaktır. Burada faiz gelirinden faiz giderini çıkarttığımızda gecelik faiz gelirini hesaplamış oluruz. Dikkat edilirse örneğimizde TL’den elde edilen faiz geliri doğal olarak TL cinsindendir. Bu noktada yapılan işlem tüm faiz gelir/giderlerinin hesabın para birimine çevrilmesi ve aradaki farkın bu rakam üzerinden bulunmasıdır. 1101.36 TL’yi dolara çevirdiğimizde 1101.36/26.80=$41.09 faiz geliri olacaktır. 41.09$-13.69=27.40 $ faiz geliri olacaktır.
Faiz gelir/giderinin yanı sıra işlem maliyetleri de swapları etkileyen bir başka unsurdur.
Bilindiği gibi bankalar mevduat toplarken verdikleri faizin üstüne bir miktar kar koyarak kredi verirler. FX işlemlerinde gecelik taşıma maliyeti bu çerçevede hesaplanır. Yani bankalar borç verdikleri faizin daha altında bir faizle borç alırlar. Global ölçekteki bu genel kural nedeniyle faiz farkı çok düşük olan iki para biriminin oluşturduğu paritelerde alış ve satış işlemlerinin ikisinde de gecelik maliyet oluşabilir.
Hayır, www.sekerfx.com.tr adresinden anlık bilgilere ulaşabileceksiniz. Hesabı kendiniz yapmak istediğinizde aşağıdaki tabloyu kullanabilirsiniz. (Veriler ortalama rakamlar üzerinden sadece hızlı hesaplama için verilmiştir. Anlık teminat gereksinimi için buraya tıklamanız yeterlidir.)